Ndotja e ajrit është një nga çështjet më serioze mjedisore me të cilat përballet bota moderne në ditët e sotme. Është një kombinim i substancave dhe gazeve natyrore dhe të prodhuara nga njeriu, nga tymi i brendshëm deri te smogu jashtë mbi qytete.
Të gjithë këta komponent të sipërpërmendur mblidhen dhe përbëjnë atë që quajmë ndotja e ajrit e cila sjell shumë komplikime në jetën dhe shëndetin e njerëzve në Shqipëri dhe në mbarë botën.
Çfarë e shkakton ndotjen e ajrit?
Sa më shumë zhvillohet një vend aq më shumë lind nevoja për përdorim të industris dhe mjeteve të tjera që shkaktojnë ndotjen e ajrit.
Burimet kryesore të ndotjes së ajrit janë ndotja që sjellim vetë ne njerëzit (që konsiston në djegien e drurëve, lëndëve djegëse, ngrohjes, sobave ndotëse, etj) dhe ndotja e ajrit të jashtëm (që konsiston në ndotjen që vjen nga industria, mbeturinat, transporti dhe burime të tjera.)
Si ndikon ndotja e ajrit në shëndet?
Personat e ekspozuar ndaj ndotjes së ajrit, janë më të riskuar ndaj disa sëmundjeve si: sëmundjet e frymëmarrjes, sëmundjet e zemrës, fibroza pulmonare,kanceri i mushkërive, acarimet e lëkurës dhe ekspozimi i vazhdueshëm të çonë deri në vdekje. Ka edhe dëshmi të lidhjeve mes ndotjes së ajrit të shkaktuar nga njeriu dhe sëmundjeve si: tuberkulozi, nazofaringiti dhe kanceret e laringut.
Ndotësit që kanë një efekt në shëndetin e njerëzve,konsiderohen si ndotës toksikë (asbest, benzinë, oksid arseniku, disa nitrate, etilen diklorur etj.) Sipas të dhënave të Organizatës Botërore të Shëndetësisë, 9 nga 10 persona thithin ajër që përmban nivele të larta tëndotësve.
Sidomos në temperaturat e larta gjatë stinës së verës, në vendet ku ndotja e ajrit është shumë e lartë, shton shumë herë rrezikun e dëmeve në shëndet deri në një arrest kardio-respirator.
Çfarë hapash duhet të marrim për të minimizuar dëmet nga ndotja e ajrit.
Marrja e hapave për reduktimin e ndotjes së ajrit është një nevojë urgjente.
Së pari, është thelbësore që çdo vend të miratojë dhe të zbatoj ligje për të rregulluar emetimet dhe për të reduktuar ndotjen e ajrit. Eshte veçanërisht e rëndësishme që të ketë një standart sigurie në ndërtimin e shtëpive, duke qëndruar sa më larg fabrikave, uzinave, vendeve të përpunimit të mbetjeve urbane dhe krijimi i sa më shumë brezave të gjelbë për krijimin e një filtërimi natyral të ajrit. Gjithashtu, duke reduktuar emetimin e gazeve serrë, mund të luftojë ngrohjen globale.
Së dyti, përdorimi i energjisë së rinovueshme mbi lëndët djegëse fosile është më miqësor ndaj mjedisit. Për më tepër, ata e bëjnë
nuk përfshijnë substanca toksike që mund të ndikojnë në shëndetin tonë.
Së treti, thjesht të ndryshojmë të përditshmen tonë , mund të çojë në uljen e ndotjes së ajrit duke realizuar:
Marrjen e transportit publik ose ngasja e biçikletës në vend të përdorimit të makinës.
Sigurimin e subvencioneve nga institucionet shtetërore për të inkurajuar përdorimin e makinave elektrike gjithashtu dhe zëvendësimi mjeteve të transportit publik në mjete me motor elektrik dhe jo me djegie.
Zbatimi i strategjive të menaxhimit të pyjeve për të kufizuar zjarret në pyje.
Si përfundim, duke qenë se po përballemi me një krizë urgjente, është koha për të vepruar me shpejtësi. Nëse edhe njerëzit edhe qeveritë
marrim masat, mund të mposhtim ndryshimet klimatike, duke ulur ndotjen e ajrit.
Gjergji Pashaj
Ekspert i shëndetit publik dhe sekretar i përgjithëshëm i AMFE (Federata Mjekët Shqiptarë në Europë.)
