Nga Renato TOTRAKU
Në kujtesën e Kombit Leka I-rë ashtu si i ati Mbreti Zogu I-rë dhe e ëma Mbretëresha Geraldinë do të mbeten të pashlyer,se tërë jetën e tyre ata u përpoqën dhe me durimin që i karakterizonte, nuk i humbën shpresat historike, se një ditë pas kalvarit të sakrificave në emigrim do të vinin e të përqafoheshin me Shqipërinë, që se harruan kurrë.
Leka dhe e ëma ja mbërritën asaj dite të bekuar, ndërsa Mbreti nuk e pati atë fat në të gjallë të tij se u nda nga jeta në dhe të huaj, por aroma e lirisë dhe e demokracisë e solli në tokën mëmë për të pushuar perjetësisht i nderuar e i gdhendur në përmendore.
Mbreti Leka I-rë u nda nga jeta, tetë vite më parë.
U hidhëruan nga kjo ndarje të gjithë ata që e njohën nga afër, të afërm, miq, e mbështetës besnik te tij që nuk i munguan nga Mati, Mirdita, Dibra e shumë krahina të tjera të vendit.
Sa më shumë vite të kalojnë nga dita e ndarjes nga jeta, Leka I-rë do të kujtohet jo vetëm si biri i ish Mbretit të shqiptarëve, por edhe për ndjenjat e zjarrta që ushqente për tokën mëmë ku lindi.
Ishin këto ndjenja që i gufonin në mendjen e shpirtin e tij të cilat nuk j’a shuan për asnjë çast dëshirën dhe ëndrrën e rikthimit në truallin amëtar.
Kjo rreze dielli e kërkuar pa pushim, më në fund i rrezatoi dëshirën dhe ëndrrën e shumëpritur dhe Leka u lumturua.
Edukatën e shëndoshë të marrë nga prindërit e demonstroi edhe pas kthimit në Shqipëri nga emigrimi për një kohë të gjatë, në marrëdhëniet me gjithë ato që pati mundësinë për t’u takuar e komunikuar ngrohtësisht, me të gjithë të afërm , miq, me të cilët iu dha rasti të njihej me ta prej të cilëve mori respekt e nderim të veçantë.
Dhe nuk mund të ndodhte ndryshe se ai duhet të çonte në vend edhe porosinë e dhënë nga i ati i cili i kishte thënë:
“Ta duash Shqipërinë, ashtu siç do nënën tënde”.
Mbreti Leka I-rë dashurinë për Shqipërinë ia trashëgoi edhe birit te tij, Princit Leka II-të për të mos harruar trojet shqiptare, por edhe Matin e mbi të gjitha Burgajetin, fshati ku lindi gjyshi i tij.
Dashamirësit e shumtë e pritën krahëhapur, dashakeqësit e paktë e pritën siç nuk e meritonte për t’u pritur , por koha bën punën e vet.
Edhe ajo ka bërë ndarjen sa i ka bërë njerëzorë dhe e pritën Lekën si birin e këtij trualli. Të tjerë të egër e pritën duke u vënë kundër rrjedhës së historisë.
E kaluara e tij dhe e prindërve të vet n’a bën të ndihemi krenarë se ato në çdo etapë të historisë edhe në kushtet e përballjes me sakrifica të shumta nuk e humbën identitetin kombëtar. Ndaj edhe për këtë fakt, ato kurdoherë do të duhet të rikujtohen duke e gjykuar historinë e jetës dhe veprimtarisë së tyre në kushtet e rrethanat historike ku jetuan dhe mbretëruan me mundësitë dhe pamundësitë që u diktoheshin nga këto kushte e rrethana. Njerëzit që lënë pas gjurmë kohe në veprimtarinë e tyre politike e sociale bëhen pjesë e historisë së shkruar të një vendi, dhe në çdo kohë nuk është e tepërt të shkruhet për to me objektivitet duke u dhënë vendin që u takon, pa zmadhuar meritat por edhe duke mos i zvogëluar apo shtrembëruar padrejtësisht.
RENATO TOTRAKU, MËSUES HISTORIE
STUDIUES