-Opinion-
Nga Dylejman Karaj
Koha dhe hapësira janë pa fillim dhe pa fund. Kjo tashmë është e vërtetuar shkencërisht . Në këto troje në 3000 vitet e fundit ose në 30 shekuj kanë rënë afërsisht 60 tërmete të rrezikshme…Njerëzimi i këtyre anëve ka patur shumë kohë në dispozicion, për të nxjerrë mësime nga përvojat mjaft të hidhura të egërsisë së natyrës.
Kështu zbulimet, gërmimet dhe faktet e vërteta të ardhura deri në ditët tona, kanë treguar se njerëzimi i ka mbijetuar fuqisë së natyrës duke pësuar nga tragjeditë e tmerrshme të ndodhura ndër shekuj…
Jo shumë larg në kohë, në vendin tonë , familjet shumë të pasura të këtyre trojeve për ti mbijetuar egërsisë së tërmeteve kanë ndërtuar kala të fuqishme mbi troje të qëndërueshme… Familjet me pak të pasura , apo ato të mesmet, ndërtuan kulla 2-3 katshe prej guri të gdhendur , lidhur me llac të fortë bërë nga gëlqere e djegur mirë , si dhe me breza sizmikë prej druri…
Ndërsa familjet e varfëra, ndërtonin kasolle një-katshe me thupëra apo ashkëla të trasha prej druri lisi, ose lloj tjetër të fortë sipas krahinës por të suvatura nga jashtë e brenda me baltë të rrahur mirë.
Ishin ndërtime këto të diktura, pikërisht nga përvoja vrastare e tërmeteve të egër, që kanë rënë në rajonin tonë afërsisht cdo 50-60 vite në këto 30 shekuj kohë dhe histori…Natyrisht historia e tërmeteve dhe e vullkaneve është shumë më e thellë në kohë, është infinit….
Tërmetet dhe vullkanet janë fenomenet natyrore që kanë modeluar planetin dhe vazhdojnë ta bëjnë ndryshimin e tij cdo ditë, anë e mbanë botës që ne njohim sot.
Në fshatin tim malor, kullat prej guri të lidhura me llacin e gëlqeres janë 2-3 katshe dhe me moshë mbi 150 vjecare. Të gjitha janë të vendosura nëpër kodrina për dy arsye themelore jetike.
E para për ti bërë ballë egërsisë së fenomeneve të natyrës , dhe së dyti për të ruajtur tokën e paktë bujqësore. Pavarësisht se ndër vite, janë tundur e shkundur dhjetëra herë nga tërmetet, vijojnë të qëndrojnë në këmbë, pa asnjë problem sot dhe kësaj dite.
Kjo është përvoja e vyer, që na kanë lënë të parët tanë të mencur, mësuar nga ngjarjet e hidhura të historisë mijëravjecare.
Është për të vënë kujën, se si njeriu i ri i Partisë, në tërësi i shkolluar, në kushtet e lirisë dhe të shpërdorimit masiv të saj, harroi të kalurën e afërt dhe të hidhur që sjell egërsia e natyrës …. Dhe me një babëzi të shfrenuar për të fituar paranë, ju turr kënetave dhe ligatinave , brigjeve të lumenjëve e bregut të detit, tokave më të mira bujqësore, vreshtave e lulishteve të qyteteve, për të ngritur shtëpitë,vilat,hotelet, pallatet, fabrikat, magazinat etj,pa marrë parasyshë rrezikun e natyrës që ishte shumë shumë afër…
Nën hundën dhe bekimin e shtetarëve të korruptuar që për të marrë vota për karriget e pushtetit dhe Lekë për qejfet dhe orgjitë e tyre, lejuan dhe stimuluan me Ligje ditën për diell, urbanicidin më të egër, më vrastar dhe më të paparë në histori në këto troje të lashta.
Leksioni vrastar i natyrës, ndodhur në të gdhirë të 26 nëndorit, të vitit 2019 na mëson se: Kurrë më ndërtime me qëllime banimi më shumë se 4-5 kate në qytetet tona, kurrë më ndërtime pa studime të terrenit, pa projekte…kurrë më ndërtime në breg të detit apo të lumit, në toka bujqësore apo në troje ish-këneta e ligatina….Sepse tërmeti i rradhës,njësoj i egër do të jetë pas afro 40 apo 50 vitesh…Pra do të shemb shtëpitë e fëmijëve dhe të nipave tanë. Ky është periodiciteti i natyrës, i këtij fenomeni natyror të paparashikueshëm, të pandalshëm, së paku këto 30 shekujt e fundit dhe më shumë..
Ndaj është koha për ti vënë gishtin kokës , gjithë shoqëria dhe për të dërguar pas hekurave deri në 20 vite a më shumë:
investitorët-urbanistët-projektuesit-zbatuesit-kontrolluesit-pushtetarët , që lejuan dhe miratuan ndërtimin vend e pa vend duke sjellë për pasojë vrarë dhe shkatërruar mijëra jetë njerëzore të pafajshme.
