Nga Maksim Rushi
Të sëmurët zvarriten për rreth 2 vite duke plotësuar shkresa , një person me verbëri 60 vjecare dhe 20 vjet pensionist mund të ndërrojë jetë pa e përfituar atë që i takon me ligj
Ministrja e Shëndetësisë trumpetoi se në buxhetin e 2025 është akorduar fondi edhe për kontributin e sigurimeve shoqërore të 18 mijë kujdestarëve të personave të grupit të parë. Kaluan më shumë se tre muaj, dhe në listat e përpiluara për sigurimet shoqërore u gjenden vetëm ndihmësat personalë të personave para e tetraplegjikë. Kurse kategoritë e tjerë të ndihmësave, si tek të verbërit, personat me aftësi ndryshe të lindur apo të aksidentuar gjatë jetës nuk u përfshinë.
Por megjithë kontributin e tyre të paçmueshëm, marrin një trajtim qesharak më pak se 14 mijë lekë në muaj, ndërkohë që paga minimale sot ka shkuar në 40 mijë lekë. Kjo do të thotë se ata nuk marrin dot as pagën minimale. Për këtë rast a mund të themi që edhe qeveria punon në të zezë?
Por si mundet të bëhemi pjesë e BE-së kur pagesat qesharake të PAK, vazhdojnë të ulen megjithë vështirësitë dhe krizat, që sjell inflacioni në rritje? Po theksoj konkretisht se personat me aftësi ndryshe, me dëmtim fizik dhe pluridifekt që nuk mbulohen nga skema e sigurimeve shoqërore, prej muajsh me rradhë po përballen me ulje të kësaj pagese.Persona që kalojnë në proces rikomisionimi, nga 11900 lekë që merrnin, trajtimi i ri varion nga 70 deri në 100 euro,sipas një vlerësimi të ashtuquajtur bio-psiko-social.
Edhe për 2025, qeveria Rama, e nisi me mashtrime ndaj Aftësisë së Kufizuar. Ende pa u tharrë boja e stilolapsit që firmosi, dhe vula e vendimit të Këshillit të Ministrave për bonusin e pranverës, me premtimin se kategoria e aftësisë së kufizuar do të merrte një bonus në muajin Mars të 2025, po kalon gjysma e muajit Prill dhe e gjitha mbeti në trajtën e një mashtrimi, ku personat me aftësi ndryshe do mund të ngopeshin me “lugën bosh”. Përpara disa ditësh gazeta Telegraf, botoi një shkrim ku qartësohej VKM nr 199, datë 4 prill 2025 me anë të të cilit u akordua një fond prej 1.5 milion euro shtesë për fushatat elektorale. Këto para u morrën nga fondi i emergjencave që sipas ligjit përdoret për situata të vështira si tërmete, përmbytje apo raste jetike mjekësore. Mesa duket 1.1 milionët që dha KQZ për partitë politike, nuk mjaftonin për të kënaqur interesat e partive në këtë vend. Nëse qeveria tregohet bujare me partitë politike për çështje elektorale, a lind e drejta të mendojmë se bonusi që u premtua të shpërndahej në pranverë ishte një mashtrim i vërtetë. Të jetë e vërtetë se kryeministri ynë nuk do ta shpërndajë bonusin e premtuar ndaj personave me aftësi të kufizuar? Shpresojmë për një reflektim sa më të shpejtë ndaj këtij premtimi që e dëgjuan haptazi në portalin e tij dhe në ekranet e televizioneve. Nëse nuk do të ndodhë shpërndarja e bonusit për këtë shtresë të përvuajtur të shoqërisë, kjo nuk përbën gënjeshtrën e parë, as të fundit, por manipulimin e rradhës kundrejt një shtrese kaq të diskriminuar dhe vulnerabël që e kujtojnë vetëm për fushatë elektorale. Në këto 4, 8 apo 12 vite qeverisje e vetmja arritje e qeverisë është shfrytëzimi maksimal i personave me PAK, thjesht sa për t’u marrë votat. Jo vetëm kryeministri Rama, por edhe një pjesë e konsiderueshme e qeverisë së tij ndjekin po të njëjtat parime dhe ide, ku premtojnë dhe paturpësisht nuk e mbajnë fjalën e dhënë publikisht. Në dhjetor 2025 ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, znj.Albana Koçiu, e trumpetoi me të madhe se në buxhetin e 2025 është akorduar fondi edhe për kontributin e sigurimeve shoqërore të 18 mijë kujdestarëve të personave të grupit të parë. Kaluan më shumë se tre muaj, dhe në listat e përpiluara për sigurimet shoqërore u gjenden vetëm ndihmësat personalë të personave para e tetraplegjikë. Kurse kategoritë e tjerë të ndihmësave, si tek të verbërit, personat me aftësi ndryshe të lindur apo të aksidentuar gjatë jetës nuk u përfshinë.
I afërmi që në më të shumtën e rasteve është kujdestari personal i tij, përjeton vuajten në shumë dimensione si psikologjike, shpirtërore ku me empatinë e tyre këta njerëz u dedikohen 24 orë në 24 pa marrë parasysh se kanë një jetë personale dhe për këtë shteti duhet të kthejë sytë dhe vëmendjen drejt këtyre “Heronjve të heshtur” që nuk mendojnë kurrë për veten, që nuk lodhen kurrë së shërbyeri, por që në kaq vite nuk janë shpërblyer si duhet. Në terma më afatgjatë atyre nuk u paguhen as sigurimet shoqërore, dhe e thënë ndryshe kjo, me një logjikë të thjeshtë këta ndihmësa personal rrezikojnë të mbeten pa një pension në të ardhmen e tyre si të moshuar. Por megjithë kontributin e tyre të paçmueshëm, marrin një trajtim qesharak më pak se 14 mijë lekë në muaj, ndërkohë që paga minimale sot ka shkuar në 40 mijë lekë. Kjo do të thotë se ata nuk marrin dot as pagën minimale. Për këtë rast a mund të themi që edhe qeveria punon në të zezë?
Është fakt se personat me aftësi ndryshe, të grupit të parë, prej kohësh po përballen me vështirësinë e të siguruarit një ndihmës personal, i cili të shërbejë.Ndihmësi duhet të kalojë kohë të gjatë pranë tij, dhe një trajtim financiar aq i ulët nuk e motivon të pranojë dhe të marrë përgjegjësinë e kryerjes së këtij shërbimi.
Personat me aftësi ndryshe kanë nevojë për mbështetje reale, për heqje të burokracive, për lehtësim të jetës në aspektin fizik, financiar dhe emocional.
U bënë vite me rradhë që ne po këmbëngulim të na jepet një e drejtë që na takon, por ende ka barriera për përfitimin e saj. Këtu ritheksojmë, indeksin e çmimeve për 60 muaj që shteti duhet t’i kthejë në trajtën e një dëmi financiar, për periudhën gusht 2005-korrik 2010. Për të siguruar këtë të drejtë, që na është mohuar për 20 vjet me rradhë, kërkojnë që personat me aftësi ndryshe që janë të tillë prej shumë vitesh, dhe që e përfshijnë këtë periudhë kohore, ta realizojnë këtë në rrugë gjyqësore dhe me praninë e një avokati, i cili nga ana e vet kërkon përqindjen për secilin prej tyre, por këto zvarritje dhe nëpërkëmbje e kanë bërë më të vështirë përfitimin e kësaj të drejte. Për këtë arsye kërkojmë nga Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, si dhe Ministria e Financiave që të zhdukin barrierat e panevojshme dhe të na japin atë që na takon, duke na akorduar këtë fond për këtë kategori qytetarësh. Nuk është lëmoshë, as dhuratë, as po kërkojmë më shumë sesa na takon, por vetëm të drejtat tona.
Problematikat dhe faktet që na kanë shoqëruar gjatë këtyre viteve të qeverisë Rama i kemi bërë publike vazhdimisht në mediat tona, i kemi drejtuar edhe me anë të letrave personave të veshur me pushtet, por ato duket se kanë rënë në vesh të shurdhër dhe janë injoruar haptazi nga qeveria e tyre.
Prej javësh vetë kryeministri Rama, ka nxjerrë kartën e fundit me të cilën pretendon të fitojë mandatin e katërt, siç është ajo e pasaportës europiane dhe hyrjen e Shqipërisë në BE në 2030. Por si mundet të bëhemi pjesë e BE-së kur pagesat qesharake të PAK, vazhdojnë të ulen megjithë vështirësitë dhe krizat, që sjell inflacioni në rritje? Në cilin vend të Europës bëhen të tilla nisma ligjore që rëndojnë jetën e të sëmurëve? Po theksoj konkretisht se personat me aftësi ndryshe, me dëmtim fizik dhe pluridifekt që nuk mbulohen nga skema e sigurimeve shoqërore, prej muajsh me rradhë po përballen me ulje të kësaj pagese, ku të gjithë ata persona që kalojnë në proces rikomisionimi, në muajin e rradhës që marrin paratë përballen me një surprizë të pakëndshme, ku nga 11900 lekë që merrnin vërejnë një ulje të kësaj pagese. Trajtimi i ri varion nga 70 deri në 100 euro, sipas një vlerësimi të ashtuquajtur bio-psiko-social. Komisionet e vlerësimit të aftësisë bio-psiko-sociale, të ngritura në bashkitë e vendit, marrin në shqyrtim rastet e paraqitura sipas dokumentacioneve të personave me dëmtime fizike dhe pluridifekt, dhe vendosin për dëmtime të tyre në katër shkallë: të lehtë, të moderuar, të rëndë dhe shumë të rëndë. Ky është një mekanizëm, i cili nga një projekt pilot, dhe u bë fakt i kryer dhe prek mbi 73 mijë persona me aftësi ndryshe. Ata e përdorën këtë mekanizëm ligjor për të ulur pagesën për të gjithë personat që vuajnë nga sëmundje të ndryshme, por asnjë prej tyre nuk ka kaluar nga “i sëmurë i moderuar” në kategorinë “i sëmurë rëndë”, ose nga “i sëmurë rëndë” në “shumë rëndë”. Në mjaft raste edhe pse gjendja e tyre shëndetësore është rënduar atyre u është ulur trajtimi i tyre financiar.
Ky trajtim financiar nuk është i destinuar për të siguruar jetët e pjestarëve të familjes, kur personi me aftësi ndryshe në 68 përqind të rasteve është edhe kryefamiljar, pasi me këtë pagesë duhet të mbulohen shpenzimet për sëmundjen, të cilat edhe atë nuk e sigurojnë dot.
Personat me aftësi të kufizuara prej kohësh po përballen me padrejtësi dhe keqtrajtim, poshtërim të tyre, me raste deri më ekstremet që institucionet përkatëse shtetërore si KMCAP në rrethe apo KEMPI Epror, janë kthyer në “vrasës serialë” të atyre qindrave e mijërave të sëmurëve të cilët nuk marrin dot pagesën e aftësisë së kufizuar sepse u është prerë prej tyre.
Një fenomen absurd, kundër ligjit e moralit njerëzor është edhe ai ku në rikomisionimet përkatëse, të sëmurit i kthehet dosja me një vendim afatshkurtër deri në rikomisionimin e rradhës. Po u sjell në vëmendje rastin e të verbërit 81 vjeçar nga Kolonja, Th.R, i cili në rikomisionimin e 19.12.2024 me nr.vendimi 3844, iu caktua afati për rikomisionim prej dy vitesh deri në tetor 2026. Kryetarja e Komisionit Mjekësor të Përcaktimit të Verbërisë, Znj.Etleva Gjurashaj, dhe anëtarët e tjerë: Edlira Markeci, Brikena Selimi, Adelina Shabanaj, Ajola Kote dhe Jonit Ferhati (I verbër), dhanë një afat kohor për rikomisionim prej 2 vjetësh për këtë të verbër prej më shumë se 60 vjetësh me diagnozë të një verbërie të tillë, që nuk ka shërim. Ju komisioni i verbërisë, mesa duket keni sfiduar edhe displinën mjekësore të okulistikës në botë. Sepse pas dy vjetësh të lartpërmendurit, do i kthehet shikimi, apo keni menduar se pas dy vjetësh i lartpërmenduri do të ndërojë jetë! Të dyja rastet e përshkruara tregojnë sesa të vegjël jeni në shpirt, në njohuri, në vlera dhe në vendimmarrjet tuaja kur nuk dini të zbatoni ligjin ku për një të sëmurë të tillë, me 60 vite verbëri dhe mbi 20 vite pensionist, ju doni të sorrollasni çdo dy apo tre, a pesë vjet nëpër dyert e institucioneve për të plotësuar shkresa pafund. Turp për secilin nga ju që ndërmerrni të tilla vendime aspak dinjitoze e profesionale.
Jo më kot, i kam cilësuar të tillë mjekë nëpër komisionet eprore si “vrasës serialë”, sepse me vendimet e tyre ata shkatërrojnë jetët e të sëmurëve dhe familjeve të tyre. Po vazhdojmë të sjellim në vëmendje një rast të bërë publik disa herë, ku Kempi Epror me kryetar Eris Ranxha, pas më shumë se 10 muajsh që i hoqën pagesën e para-tetraplegjikut, znj, Marjanthi Suljoti, e rimorrën në shqyrtim si rast, edhe për shkak të presionit të madh mediatik. E sëmura në fjalë u transportua me vështirësi drejt Kempit Epror, Tiranë, shoqëruar edhe privatisht me një personel mjekësor dhe ajo u cilësua si “paraplegjike”, vetëm për një vit. Ndërkohë që KMCAP Kolonjë ia kishte dhënë “Përgjithmonë” dhe prej më shumë se 25 vitesh në gjendje të tillë ku nuk lëviz as duart as këmbët. Por kjo nuk pengoi që institucione si Task Forca dhe Kempi Epror të bënin rolin e kasapëve dhe mjekëve që nuk u shkon përshtat bluza e bardhë e shpresës, sakrificës, shpëtimit dhe vetëmohimit.
Të gjitha këto fakte, janë grimca jete të shumë personave me aftësi ndryshe, që nuk jetojnë në ndonjë prej vendeve të botës së tretë me legjislacion të pazhvilluar, por në Shqipërinë tonë të vogël që aspiron të hyjë në organizatën e madhe dinjitoze të vendeve europiane, siç është Bashkimi Europian.
Por të nderuar deputetë, ministra dhe Kryeministër, BE-ja nuk mirëpret vende si i yni ku detyrat e shtëpisë që na lihen duam t’i marrim me kopje dhe mashtrime, sepse një vend tregon progress dhe aftësi mirëmenaxhuese në atë se si i trajton qytetarët me aftësi të kufizuara, sa garanton, sa punon, sa dhe si implementon projekte dhe ligje që t’ua lehtësojnë jetën dhe që nxisin mirëqënien, jo kokëdhembjen e tyre!
