Nga Rovena Dokollari✍️
Procesi i nxënies, mësimdhënies dhe arsyetimit logjik në ditët e sotme po vihet në një situatë kritike përsa i përket qartësisë, kuptueshmërisë së një ideje, mendimi apo dhe një procesi për t’a trajtuar këtë ide duke e krijuar në një mendim inovativ dhe arsyetues. Përdorimi masiv dhe gati “kryefjala” e çdolloj situate përdorimi po sjell dhe një shkatërrim të vetë mendimit kritik.
Çdo ditë e më shumë nëse kërkohet një mendim, ky do procesohet nëpërmjet përdorimit të ChatGPT (inteligjencës artificiale), dhe të rinjtë janë tashmë përdorues të rregullt, duke krijuar kështu një gjendje varësie me inteligjencën artificiale.
Një sër pyetjesh, të cilat dalin rreth përdorimit të inteligjencës artificiale, se sa duhet parë si rrezikshmëri dhe evidentuar vërtet problematike qasja që bëjnë të rinjtë ndaj inteligjencës artificiale?
A duhet t’a shohim vetëm një proces që po ndodh vetëm negativisht?
A mund t’a shmangim ne si shoqëri këtë mënyrë përdorimi apo duhet t’a përqafojmë si një evoluim të vetë teknologjisë, e nëse do e shihnim në këtë këndvështrim, atëherë duhet të punojmë në mënyrë që të moslejojmë që inteligjenca artificiale të na “humbasë në guackën” e vet, por të jemi ne që e përdorim atë, duke e atribuar në teknikat më frytdhënëse, për të krijuar një dobishmëri në qasjen ndaj mendimit kritik dhe procesit të të nxënit.
Këto dhe shumë përgjigje të tjera do të jenë objekt trajtese të këtij punimi ku ndalesa tek mendimi kritik, i cili është aftësia për të menduar qartë, për të analizuar, vlerësuar dhe interpretuar informacionin në mënyrë objective, dhe duke kuptuar lidhjen logjike midis ideve, përfshin një mori aftësish komplekse që lidhen në një nivel më të lartë të të menduarit. Mendimi kritik është mendim i pavarur që sjell ide inovative dhe zgjidhjen e problemeve, kjo nënkupton reflektimin në mënyrë kritike për përvojat e proceset e nxënies, dhe marrjen e vendimeve efektive duke shmangur pengesat e zakonshme.
Zgjidhja e problemeve është proces mendor që përfshin aftësinë për të analizuar dhe gjetur zgjidhjen më të mirë për problemin. Ajo përshkruan procesin kur një qëllim pengohet për ndonjë arsye, si mungesa e burimeve, mungesa e informacioneve e kështu me radhë, e që paraqet problem. Çfarëdo që ndërmerret për arritjen e qëllimit të caktuar përbën zgjidhjen e problemit.
Rreziqet që sjell përdorimi dhe varësia nga ChatGPT (inteligjenca artificiale) janë të shumta, së pari duke zbehur arsyetimin e mendimit, besimi i verbër që disa përdorues mund të marrin çdo përgjigje si të saktë pa e kontrolluar vetë; zbehja e kërkimit të thellë ku nëse merret informacioni “gati”, pa analizë personale, mendimi kritik mund të dobësohet dhe shpesh hasim një informacion të pasaktë ose të njëanshëm, pasi ChatGPT mund të gabojë ose të mos japë kontekst të plotë.
Disa nga mënyrat që mund të ndihmojë në alternimin e përdorimit të ChatGPT nga njëra anë dhe zhvillimin e mendimit kritik nga ana tjetër mund të realizohen duke simuluar debat ose të praktikohet analizim të ideve. Shpesh forma më e mirë e të kuptuarit të mendimit kritik e sidomos në klasa/auditore është realizimi i diskutimeve konstruktive duke bërë ndarje në grupe dhe trajtimin e ideve/argumenteve pro dhe kundër.
Megjithatë, të menduarit kritik nuk është diçka që ndodh thjesht natyrshëm; ajo kërkon praktikë si çdo aftësi tjetër do të kërkonte praktikë nëse do të duhet të përvetësohet shpejt dhe shaktërrimi i mendimit kritik vetëm nëpërmjet përdorimit të ChatGPT krijon një pasivitet të të menduarit dhe ngadalësim edhe të të folurit. Të menduarit kritik është një aftësi e rëndësishme drejtuese dhe duhet të jesh në gjendje të të menduarit në mënyrë kritike në mënyrë që të merren vendime të mira. Procesi i të menduarit kritik përfshin të mësuarit se si të bëni pyetje dhe të njihni supozimet, si dhe të vlerësoni situatat në mënyrë objektive.
